«ՈՄԱՆՑ ՊԵՏՔ Է ՀՆԱՐԱՎՈՐԻՆՍ ՇԱՏ ԱՂՄՈՒԿ ԲԱՐՁՐԱՑՆԵԼ ՀՀԿ-Ի ՈՒ ՀՀԿ-ԱԿԱՆՆԵՐԻ ՇՈՒՐՋ»

«Իրատես de facto»-ի հյուրն է ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության անդամ ՀԵՐՄԻՆԵ ՆԱՂԴԱԼՅԱՆԸ

«ՀԱՆԳՈՒՑԱԿԵՏՈՒՄ ՊԱՅՔԱՐՆ ՈՒՂՂՎՈՒՄ Է ՈՒԺԵՂԱԳՈՒՅՆԻ ԴԵՄ»
-Ի՞նչ զգացումով սկսեցիք ԱԺ այս գումարման վերջին նստաշրջանը:
-Ինձ համար սա արդեն չորրորդ գումարման վերջին նստաշրջանն է: Զգացողությունները տարբեր են եղել, աշխատանքն այնքան շատ է, որ տարատեսակ զգացումների տեղ չի մնում: Ելնելով տարիների փորձից` յուրաքանչյուր գումարման վերջին նստաշրջանն ամփոփման հնարավորություն է` կիսատ մնացածն ավարտելու, ստացվում է, որ աշխատանքայինն է հիմնական զգացումը:
-Այս նստաշրջանո՞ւմ էլ հին խորհրդարանական ավանդույթ է մնալու կողքինի համար քվեարկելը: Վերջին նիստում ո՞ւմ փոխարեն և ինչո՞ւ էիք քվեարկել:
-Արդեն առիթ ունեցել եմ ասելու, որ ուրիշի փոխարեն չեմ քվեարկել երբևէ: Լրագրողներիդ քաջ հայտնի է, որ ԱԺ նիստերը սղագրվում են, արձանագրություններն ու անձնական քվեարկությունների պատկերն էլ տեղակայվում են ԱԺ սայթում: Իմ կողքին նստող պատգամավորը Կարեն Ավագյանն է, յուրաքանչյուր ցանկացող կարող է բացել ԱԺ-ի կայքը և տեսնել, որ նրա փոխարեն ոչ մի քվեարկություն չի կատարված: Եթե ես փետրվարի 9-ին նրա փոխարեն քվեարկած լինեի, նրա անվան դիմաց ոչ մի պարագայում չէր գրվի «Չի քվեարկել»:
-Ինչո՞վ բացատրել, ուրեմն, քվեարկությունների շուրջ բարձրացված աղմուկը:
-Նախընտրական շրջանով, ակնհայտորեն ոմանց պետք է հնարավորինս շատ աղմուկ բարձրացնել ՀՀԿ-ի ու ՀՀԿ-ականների շուրջ` մեղադրելով նրանց արածի ու չարածի մեջ: Ստի ոտքերն իրականում շատ են կարճ. ցանկության դեպքում դժվար չէ հասկանալ, թե ինչու եմ աթոռից աթոռ ձգվում քվեարկելու համար: Որովհետև այդ պահին նստել էի ոչ թե իմ, այլ կողքինիս աթոռին: Բայց ականջ ունեցողը կլսի:
-Կանոնակարգում փոփոխություն արեք և օրենքով արգելեք պատգամավորներին ուրիշ պատգամավորի տեղում նստելը:
-Գուցե և արժի, բայց արդեն ոչ այս նստաշրջանում:
-ՀՀԿ-ի և ԲՀԿ-ի հարաբերությունները, ի վերջո, կոալիցիո՞ն են, բարիդրացիակա՞ն, մրցակցայի՞ն։
-Կոալիցիոն են, բարիդրացիական և մրցակցային: Կոալիցիան մի ձևաչափ է, որը հնարավորություն է տալիս որոշակի խնդիրների իրականացման ուղղությամբ համատեղ գործունեության վերաբերյալ պայմանավորվածության հանգելու: Բնական է, որ այդ խնդիրները երկրի համար կարևոր, առանցքային նշանակության խնդիրներ են: Նույնքան բնական է, որ այդ պայմանավորվածության ոգին պիտի բերեր այսօրվա իրավիճակին, այլ հանգուցալուծում չպիտի էլ լիներ, որովհետև եթե մի քանի քաղաքական ուժեր պայմանավորվում են երկրի համար կենսական ու կարևոր հարցերի լուծման համար համագործակցել, ուրեմն նրանց նպատակը այդ հարցերը լավագույնս լուծելն է: Եթե այդ պայմանավորվածությունն անկեղծ է եղել, բնականորեն պիտի բերեր նման հանգրվանի, որովհետև նման արժեքներ ունեցող քաղաքական ուժերը չպիտի գնային արկածային կամ անկանխատեսելի գործողությունների ճանապարհով: Կարծում եմ` մենք հասել ենք բնական ու տրամաբանական մի կետի, երբ կոալիցիոն գործընկերները, որ տարբեր կուսակցություններ են, ունեն իրենց տարբեր հայացքներն ու տեսակետները և այդ տարբերությունները կարող են ժամանակ առ ժամանակ արտահայտել այս կամ այն խնդրի շուրջ իրենց վերաբերմունքով (եթե կոալիցիոն հուշագիր ենք կնքել, չի նշանակում, որ երդվել ենք բոլոր հարցերին նույն վերաբերմունքն ունենալ), բայց արմատական ու սկզբունքային խնդիրների վերաբերյալ, ինչպիսին է արդար և օրինավոր ընտրությունների անցկացումը քաղաքակիրթ մրցակցության կանոններով, փոխադարձ հանդուրժողականության մթնոլորտում, երկրի շահերը գերակա են, և տարաձայնություններ չպիտի լինեն: Համոզված եմ, որ չի կարելի և չպետք է ցանկացած տարակարծություն դրոշակ դարձնել ու բացարձակացնել: Կոալիցիոն գործընկեր-քաղաքական ուժերն ունեն իրենց արժեհամակարգը, ու առաջին սանդղակում պետության բնականոն զարգացումն է, նորմալ կենսագործունեության ապահովումը:
-Դա նշանակո՞ւմ է, որ որևէ ուժ կոալիցիայից դուրս չի գա մինչև ընտրությունները:
-Իհարկե, դեռ ժամանակ կա, և որևէ մեկին ոտքով-ձեռքով կապած չեն պահում, այնուամենայնիվ, յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ իր կանխատեսելի վարքագծով, արժեհամակարգով է գնահատելի, և չեմ կարծում, որ ընտրություններից առաջ որևէ ուժի համար դա լինելու է վարկանիշի տեսակետից ամենաշահավետ քայլը:
-Ձեր կարծիքով, քաղաքական պայքարը հիմա իշխանության և ընդդիմությա՞ն միջև է, թե՞ իշխանության կամ ընդդիմության ներսում:
- Տարիների փորձը վկայում է, որ ինչ էլ լինի ընթացքը, հանգուցակետում պայքարն ուղղվում է ուժեղագույնի դեմ: Անկախ գաղափարական հարցերից` բոլորը, ի վերջո, պայքարում են ուժեղի դեմ: Կարծում եմ, որ ՀՀԿ-ն այսօր պատրաստ է այդ պայքարին և գիտակցում է, որ ում շատ է տրված, նրանից շատ է պահանջվում: Այս ընտրությունների վերաբերյալ իշխանություններն ասել են, ՀՀ և ՀՀԿ նախագահ Սերժ Սարգսյանը բազմիցս բարձրաձայնել է, ՀՀԿ կանանց խորհրդի հետ Ծաղկաձորում հանդիպման ժամանակ էլ շեշտեց, որ ամենաշատը հանրապետականն ու ինքն են շահագրգիռ երկրում արդար և օրինավոր ընտրությունների անցկացմամբ: 20 տարիների անցած ճանապարհը հաստատել է, որ մեզ պետք են այնպիսի ընտրություններ, որոնք ստվեր չգցեն ո՛չ ընտրության, ո՛չ ընտրվողների վրա:
-Որևէ ընտրությունից առաջ որևէ մեկը երբեք չի ասում, որ ընտրություններն անարդար են անցնելու, ինչո՞ւ այս ընտրությունը պետք է նախորդներից տարբերվի:
-Մեր քաղաքական մրցակիցները հաճախ նախապես են ասում, որ ընտրությունները կեղծվելու են, նրանցից ոմանք ի սկզբանե գիտեն, որ իրենք առանձնապես հաջողությունների շանս չունեն, և այդ «բացատրությունը» իրենց վարկանիշի համար փրկօղակի դեր է կատարում. ոչ թե իրենք էին թույլ պայքարում, ոչ թե ընտրողն է իրենց նվազ վստահում, այլ էն գլխից հայտնի էր, որ այդպես էր լինելու: Ես տեսնում և գնահատում եմ իշխանությունների հետևողական ջանքերը և կամքը` արդար ընտրություններ անցկացնելու: Դա արտահայտվեց նախ և առաջ Ընտրական օրենսգրքի բարեփոխումների շրջանում, արտահայտվում է ընտրությունների նախապատրաստության գործընթացներում: Ճիշտ է, որ երբևէ որևէ մեկը նախապես չի ասելու, թե կեղծելու է ընտրությունները, բայց ճիշտ է նաև, որ երբեք այսքան հստակ, հետևողական, անսակարկ չի ասվել, որ մեզ անհրաժեշտ են արդար ընտրություններ: Նախագահն այսօր ասում է, որ ամենաշատն ինքն է շահագրգռված արդար ընտրությունների անցկացմամբ և ասում է այնքան անկեղծորեն, որ չհավատալ հնարավոր չէ:
-Չե՞ք կարծում, որ խորհրդարանական ընտրությունների ամենամեծ ինտրիգը 2013-ի նախագահական ընտրություններն են:
-Բնական է, որ 2012-ի խորհրդարանական ընտրություններն էական ազդեցություն են ունենալու 2013-ի նախագահական ընտրությունների վրա, բայց ես կարծում եմ, որ թե՛ այս, թե՛ հաջորդ ընտրությունների արդյունքը լավ իմաստով կանխորոշված է:
-Այսի՞նքն:
-2012-ին հաղթելու է ՀՀԿ-ն, 2013-ին` Սերժ Սարգսյանը: Դա տրամաբանական ու բնական ընթացքն է:
-Այսինքն` Հայաստանի քաղաքական ուժերի մեջ ՀՀԿ-ին մրցակցող ուժեր չկա՞ն:
-ՀՀԿ-ն նախորդ ընտրություններից հետո անցել է շատ ծանր ուղի, թեկուզ կոալիցիոն շրջանակներում, այնուամենայնիվ, գլխավոր պատասխանատվությունը ստանձնած ու կրած քաղաքական ուժն է: Համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամի համապատկերում շատ բարդ էր ավելի լավ արդյունք ակնկալել: Մեր աչքի առաջ հզորագույն երկրներ փլուզվեցին` Հունաստանը, Իտալիան, Իսպանիան, թվարկումը կարող եք շարունակել, իսկ նրանք ոչ ճանապարհների և շրջափակման, ոչ աշխարհագրական ու աշխարհաքաղաքական խնդիրներ չունեին մեզ նման: Բայց ունեն պետական պարտքի մեզնից մի քանի անգամ բարձր մակարդակ, արտադրության անկում, ահավոր ինֆլյացիա, գործազրկություն, սոցիալական ծրագրերի փլուզում: Հայաստանի կառավարությունը և ՀՀԿ-ն այս ճգնաժամի պարագայում կարողացան այնպես աշխատել, որ մենք նման պրոբլեմներից խուսափեցինք, մեծ ռեցեսիա ունեցանք, բայց որևէ սոցիալական ծրագիր չկասեցվեց: Եվ դա քաղաքական որոշում էր: 2010-ի, 2011-ի, 2012-ի բյուջեներում հետևողական, թեկուզ փոքր քայլերով առաջ ենք գնում, ավելացվում են կենսաթոշակներն ու աշխատավարձերը, սոցիալական ծրագրերը, բարելավվում է գործարար միջավայրը, մեծ ծավալով աջակցություն է կատարվում գյուղատնտեսության ոլորտում, խթանվում է արտադրությունը, նոր ծրագրեր են ձեռնարկվում արտահանումն ավելացնելու ուղղությամբ, մինչդեռ ճգնաժամը ոչ միայն չի վերջացել, այլև երկրորդ ալիքի վերադարձի վտանգը կա:

«ՈՉ ՄԻ ԵՐԿՐՈՒՄ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆԸ ՈՉ ՄԻ ԼԱՎ ԲԱՆԻ ՉԻ ՀԱՆԳԵՑՆՈՒՄ, ՑՆՑՈՒՄՆԵՐԸ ՈՐԵՎԷ ՄԵԿԻ ԿՅԱՆՔԸ ՉԵՆ ԲԱՐԵԼԱՎԵԼ»
-Արաբական հեղափոխությունների տարին բոլորեց, և ի՞նչ: Ձեր կարծիքով` հաստատվեցի՞ն ժողովրդավարական այն արժեքները, որոնց կարգախոսներով սկսվեցին ու ընթացան հեղափոխությունները:
-Արաբական հեղափոխությունների ուրվականը շատ հաճախ է օգտագործվում: Ռուսաստանում էլ փորձում են արաբական գարունը շրջանառության մեջ մտցնել: Այսօր Եգիպտոսի ժողովուրդն էլ հասկանում է, որ դեռ ոչինչ չի ստացել իր ցանկացածից, նույնը` Թունիսում: Իհարկե, մեր խնդիրը չէ նրանց գնահատական տալը. իրենց երկիրն է, իրենց քայլերն են արել, բայց մենք կարող ենք եզրահանգումներ անել, որ ի վերջո ունիվերսալ են բոլորի համար:
-Եվ որո՞նք են այդ եզրահանգումները:
-Առաջինը և հիմնականը, որ ոչ մի երկրում հեղափոխությունը ոչ մի լավ բանի չի հանգեցնում, ցնցումները որևէ մեկի կյանքը չեն բարելավել: Լիբիայում գործել են լավագույն սոցիալական ծրագրերը, պետությունը լավագույնս աջակցել է իր բնակչությանը, այսինքն` ի վերջո սոցիալական հարցերն էլ չեն որոշիչը: Կարծում եմ` Հայաստանն այդ ճանապարհով չի գնալու, և գունավոր հեղափոխություններից մենք հուսալիորեն պաշտպանված ենք: Հայ մարդն այնքան ծանր ուղի է անցել այս տարիներին, մենք այնքան դժվարություններով ենք մեր պետությունը կայացնում ու փորձում առաջ գնալ, որ այս պարագաներում, եթե սոսկ արկածախնդիր չես, արաբական, կամ այլ երկրների օրինակով սեփական երկիրդ ցնցումների չես տանի:

«ՀԻՄԱ ԲԱՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՆ ԱՅՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐԻ ՇՈՒՐՋ ԵՆ, ՈՐՈՆՔ ՀԵՌՈՒ ԵՆ ԱՐՄԱՏԱԿԱՆ ԼՈՒԾՈՒՄՆԵՐԻՑ»
-Դատելով Թուրքիայի արտգործնախարարի ու վարչապետի հայտարարություններից` կարո՞ղ է ԵԱՀԿ ՄԽ ձևաչափի փոփոխության խնդիր ծագել:
-Թուրքիան և Ադրբեջանը երկար ժամանակ է, որ այդ ուղղությամբ ջանքեր են գործադրում` բոլոր հնարավոր ու անհնար քայլերն անելով ու հնարավորություններն օգտագործելով: Այնուամենայնիվ, գլխավոր խաղացողները և նույն Մինսկի խմբի անդամները դա բացարձակապես անընդունելի են համարում: Մինսկի խումբն այսօր էլ միջազգային հանրության և միջազգային կազմակերպությունների համար մնում է ուժերի հարաբերակցությունն արտահայտող ու հակամարտության իրական բովանդակությանը քաջատեղյակ մասնագիտական խումբը, որն ի վիճակի է խնդրի ընդունելի լուծում գտնելու: Եվ դա վիճարկելի չէ:
-Այնուամենայնիվ, Մինսկի խմբի ստեղծման օրից մինչև այսօր բավականին ժամանակ է անցել` և՛ տարածաշրջանն է փոխվել, և՛ աշխարհը:
-Այո, բայց այդ կարգի կոնֆլիկտներն աչքի չեն ընկնում արագ լուծումներով: Եթե այդպես լիներ, Կիպրոսի խնդիրը վաղուց լուծված կլիներ, այս պարագայում ժամանակի գործոնը վճռորոշը չէ: Անցնող տարիներին անխուսափելիորեն աշխարհի մտածողության մեջ փոփոխություններ են կատարվել, և այդ փոփոխությունները հօգուտ ազգերի ինքնորոշման իրավունքի են: Վերջին 10-20 տարիներին մեր աչքի առաջ քանի՞ երկիր ու ժողովուրդ է այդ իրավունքը ստացել: Այդ թվերն ու փաստերը հօգուտ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի են և նույնպես կարող են գործոն դառնալ:
-ԼՂ հակամարտության հարցում խորհրդարանական ընտրություններից հետո, նախագահականից առաջ որևէ փոփոխություն ռեալ համարո՞ւմ եք:
-Ծաղկաձորյան մեր հանդիպման ժամանակ նման հարց էլ հնչեց: Կարծում եմ, հիմա բանակցություններն այն խնդիրների շուրջ են, որոնք հեռու են արմատական լուծումներից, փորձ է արվում միմյանց մոտեցնել կողմերի տեսակետները:
-Դա նշանակո՞ւմ է, որ առաջիկայում և տեսանելի ապագայում ստատուս քվոն կպահպանվի:
-Կարծում եմ` այո, և մենք պիտի կարողանանք մեր երկրում զարգացումներն այնպես տանել, որ ժամանակը մեր օգտին աշխատի:
-Իսկ ե՞րբ կվերջանա այս ձնառատ ձմեռը:
-Միանշանակ` գարնանը:
Զրույցը` Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Մեկնաբանություններ